دریای جنوب قسمت چهارم

روند تدوین بودجه و چگونگی شکل‌گیری کسری‌بودجه را در یادداشت‌‌های قبل بررسی کردیم در این قسمت می‌خواهیم به بررسی دقیق‌تر آثار کسری بودجه بپردازیم ▶️کسری بودجه را شاید بتوان مادر بسیاری از مشکلات اقتصادی در کشور نامید هر سال مصائب جدیدی را ایجاد می‌کند، خوراک معضلات موجود را فراهم می‌کند و کمک می‌کند تا این خانواده‌ی منحصر به فرد از دشواری‌ها در کنار یکدیگر وجود داشته باشند کسری بودجه با هر یک از مشکلات اساسی در اقتصاد رابطه‌ای خاص دارد؛ برخی صرفا معلول کسری بودجه‌اند و برخی دیگر رابطه‌ی بازخوردی دارند در ادامه برخی از مهم‌ترین مشکلاتی که رابطه‌ای تنگاتنگ با کسری بودجه دارند را بررسی خواهیم نمود 1️⃣اولین، مهم‌ترین و مخرب‌ترین نتیجه‌ی کسری بودجه، تورم است که قبلا نیز به این رابطه اشاره شده بود داستان پول کاغذی از برات‌هایی آغاز گردید که تجار، صرافان و دولت‌ها به طلب‌کاران خود می‌دادند تا پول آن‌ها را در زمان و مکانی دیگر پرداخت نمایند امروزه نیز پول نوعی کالای بهادار است که ارزش آن توسط حاکمیت تضمین شده است و بانک مرکزی، به عنوان نماینده‌ی مردم حافظ این ارزش خواهد بود دیدیم که بدهی دولت در نهایت در تزارنامه‌ی بانک مرکزی، ثبت شده و حجم پول افزایش می‌یابد هر چه کسری بودجه و بدهی دولت بیشتر شود، حجم پول بیشتر شده و اعتبار دولت و ارزش پول کاهش پیدا می‌کند همانطور که قبلا هم گفتیم، دولت هم، یک شخص در اقتصاد است و در اقتصاد حساب، حساب است و کاکا برادر اگر فردی بیش از حد بدهی پیدا کند، اعتبار حرف و قول و برات و او از بین خواهد رفت حتی ممکن است بین طلبکار و بدهکار دعوا هم بشود در این شرایط دیگر نماینده‌ی مردم یا همان بانک مرکزی نیز دیگر اعتباری نخواهد داشت بدین ترتیب کسری بودجه مهم‌ترین پشتوانه‌ی پول که اعتبار حاکمیت و بانک مرکزی در حفظ ارزش پول است را تضعیف می‌کند 2️⃣کسری بودجه با دخالت دولت در اقتصاد هم رابطه‌ نزدیکی دارد گفتیم که دولت به عنوان یک شخص در اقتصاد، در صورت ایجاد بدهی بی حد و حصر، اعتبار خود را از دست خواهد داد در این شرایط دولت مانند رؤسای فقید مافیا، هر مغازه‌دار، صنعت‌گر و تاجری را که بتواند مجبور می‌کند تا قیمت کالای خود را مطابق دستور او تعیین کند یا به طور معادل برات بدهی او یا همان پول را به ارزشی بیشتر از آن چه در نظر مردم است از او بگیرد گشت گران‌فروشی راه می‌افتد و اگر فردی جرأت کند که کالای خود را نفروشد، با برخورد قاطع مافیا روبه‌رو خواهد شد، دارایی او ضبط شده و به زندان می‌رود این روند باعث کاهش تمایل افراد به فعالیت اقتصادی خواهد شد و این کاهش فعالیت به معنای کاهش مالیات‌ها و کسری بودجه و بدهی بیشتر است این نکته در اصول اداره مافیا نیز رعایت می‌شود اما بر خلاف مافیا، ساختار دولت مرتبا عوض شده و بدهی هر دوره به دوره بعدی منتقل می‌شود 3️⃣ کسری بودجه و درآمد نفتی هم دست در دست هم دارند درامد نفتی دو مشکل ایجاد می‌کند که یکی ناشی از نفس وجود این درآمد و دیگری ناشی از نوسانات آن است درآمد نفتی برای ورود به اقتصاد، باید از دلار به ریال تبدیل شود در این تبدیل بانک مرکزی دلار خریده و ریال می‌فروشد این فرآیند خود به معنای افزایش تورم و بروز بیماری هلندی خفیف است که در این متن به درمان آن نمی‌پردازیم اما آن‌چه که این رابطه را بسیار خطرناک می‌کند، نوسانات درآمد نفتی است دولت‌ها در زمان وفور درآمد، هزینه‌های خود را زیاد می‌کنند که بخش بزرگی از آن افزایش حقوق کارمندان است که گفتیم نمی‌توان آن را کم نمود بنابراین در زمان کاهش درآمد دولت مجبور خواهد شد تا از روش‌های که گفتیم حقوق کارمندان و کسری ایجاد شده را تأمین کند 4️⃣ مشکل دیگری که در اثر کسری بودجه ایجاد شده و آن را تقویت می‌کند، اعطای یارانه‌های گسترده در سطح اقتصاد است گفتیم که دولت اگر نتواند بدهی خود را کنترل کند تلاش می‌کند تا با روش‌های دیگری مردم را راضی نگه دارد یکی از این راه‌ها التفات‌های گسترده دولت از کیسه‌ی دارایی‌هایی است که در امانت او است یارانه‌ انرژی برق، گاز، بنزین و ، یارانه‌ی بازار پول، یارانه ارزی و همه از مواردی است که دولت برای پایین نگه داشتن سطح قیمت‌ها اقدام به اعطای آن‌ها می‌کند شبکه‌ی گسترده شرکت‌های دولتی و خصولتی و خصومتی نیز برای اعطای نوعی از یارانه و کنترل قیمت‌ها استفاده می‌شود اما این یارانه‌ها و این مجموعه‌ی شرکت‌ها خود بار سنگینی در بودجه ایجاد کرده و مشکل کسری بودجه را تشدید می‌کند به این ترتیب یک حلقه‌ی تورم-حمایت-کسری-تورم شکل می‌گیرد در قسمت بعدی مهم‌ترین برنده‌ها و بازنده‌های کسری بودجه و منفعت و ضرر هر یک را بررسی می‌کنیم