دریای جنوب قسمت اول

✳️ در قسمت اول داستان دریای جنوب میبینیم که همه چیز از بودجه شروع می شود در این متن و متن هایی که به دنبال آن خواهد آمد، می‌خواهیم در مورد بودجه صحبت کنیم و با فرآیند هایی که نگارش بودجه در ایران آشنا شویم ❓ بودجه چیست؟ حتما می‌گویید خب معلومه، دولت هر سال، دخل و خرج سال بعدش رو حساب میکنه و به صورت قانون در میاره تا طبق همون عمل کنه این حرف تا حد زیادی درست است، یعنی منطق حکم می‌کند همین‌طور باشد؛ اما در واقعیت کمی تفاوت دارد بیایید با این سوال شروع کنیم که دولت چطور درآمد و هزینه‌ی سال بعد را برآورد می‌کند؟ ✅ در کشوری که رئیس جمهورش صبح جمعه از اتفاقات حیاتی مطلع می‌شود و مردمش شب جمعه، پیش‌بینی سال آینده مگر ممکن است؟ در واقع دولت پیش‌بینی دقیقی نمی‌کند دولت دو منبع درآمد بزرگ دارد مالیات و پول نفت 1️⃣ هنگام نوشتن لایحه بودجه سازمان برنامه و بودجه از سازمان امور مالیاتی می‌پرسد شما سال بعد چقدر مالیات جمع می‌کنید؟ آن سازمان هم یک عددی در مالیات امسال ضرب کرده و اعلام می‌کند سال بعد اگر بیشتر جمع شد که تشویق می‌شود اگر کمتر جمع شد، کمی فشار بر مالیات‌دهنده‌ها را بیشتر می‌کند و اگر باز هم جمع نشد دولت سراغ منابع دیگر درآمدی می‌رود 2️⃣ نفت کمی پیچیده‌تر است دولت اول تخمینی از قیمت جهانی نفت در سال بعد می‌زند تولید و فروش نفت هم کم و بیش ثابت است، مگر در شرایط تحریم که باید آن را هم تخمین بزند تا اینجا درآمد دلاری دولت حساب می‌شود اما دولت که به دلار خرج نمی‌کند پس باید عددی هم به عنوان متوسط قیمت دلارها در نظر بگیرد اینجا حساب و کتاب ارز دولتی-آزاد پیش می‌آید و مقدار ارز 4200 و تقاضای واردات و صادرات و مهم می‌شود می‌بینیم که محاسبه‌ی درآمد نفتی خیلی سخت شد، اما دولت اینقدر کار را سخت نمی‌گیرد و تخمینی حدودی ارائه میدهد اگر درآمد بیشتر شد که بهتر؛ اگر کمتر شد کارهای دیگری می‌کند که بعدا به آن‌ها می‌رسیم ⁉️ بحث درآمد پیچیده شد؟ هزینه‌ها از آن هم پیچیده‌تر است دولت در ایران بخش بزرگی از اقتصاد را می‌چرخاند و چند هزار سازمان و اداره و تشکیلات از دولت بودجه می‌گیرند پیش‌بینی تک تک این هزینه‌ها تقریباً غیرممکن است باز هم سازمان برنامه کار را سخت نمی‌گیرد تقریباً برای تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها همان بودجه‌ی سال قبل را در عددی ضرب می‌کند اما چه عددی؟ بستگی به چانه‌زنی سازمان و هر وزارتخانه‌ دارد همه سعی می‌کنند در موقع تدوین لایحه بودجه یا در مجلس، بودجه‌ی خود را افزایش دهند این قضیه هم سر دراز دارد و در قسمت‌های بعد به آن می‌پردازیم ❇️ اگر طور دیگری به هزینه‌های بودجه نگاه کنیم، بودجه چند جزء مهم دارد مهم‌ترین و بزرگترین آن‌ها هزینه‌های جاری هستند که عمدتاً شامل حقوق کارمندان دولت می‌شود اخیرا به دنبال مشکلات صندوق‌های بازنشستگی، بار پرداخت مستمری هم جزو هزینه‌های جاری محسوب می‌شود هزینه‌های عمرانی جزء دیگری از هزینه‌ها است که شامل مخارج دولت در ساخت و سازهایی مثل بیمارستان و مدرسه و فعالیت‌هایی مثل آسفالت جاده‌ها و سرمایه‌گذاری در بعضی فعالیت‌های اقتصادی است ⚠️ در سال‌های اخیر با محدود شدن منابع درآمدی و افزایش هزینه‌های جاری، هزینه‌های عمرانی کاهش زیادی پیدا کرده و به همین دلیل می‌بینیم بسیاری از ساختمان‌های و خدمات دولتی بسیار فرسوده شده‌اند حالا که با کلیات بودجه آشنا شدیم، بد نیست در مورد تراز شدن بودجه هم صحبت کنیم اگر قانون بودجه را دیده باشید، عدد نهایی درآمدها تا ریال آخر با هزینه‌ها برابر است اما چطور با آن همه تخمین نادقیق؟ خب در واقع هم چنین نیست موقعی که بودجه را می‌بندند، با بالا و پایین کردن برخی موارد آن را تراز میکنند مثلا اگر درآمد کم باشد، مقدار فروش نفت را بیشتر ثبت می‌کنند تا تراز ایجاد شود ❓ کسری‌بودجه چطور ایجاد می‌شود؟ دولت و مجلس از همان ابتدا می‌دانند که اعداد با احتمال زیاد محقق نمی‌شوند و احتمالا درآمدها خیلی دست بالا و هزینه‌ها دست پایین گرفته شده باشد یعنی قبل از اینکه بودجه به مرحله‌ی اجرا برسد مقداری کسری دارد در طول سال هم بسته به شرایط ممکن است هزینه‌ها یا درآمدها بالا پایین شود مثلا سیل، زلزله یا کرونا اتفاق می‌افتد و هزینه‌ها بالا می‌رود یا اینکه قیمت نفت پایین می‌آید و درآمدها کم می‌شود برعکس هم ممکن است، مثلا ممکن است وسط سال قیمت نفت دو برابر شود و دولت پول اضافه بیاورد اینکه دولت با کسری یا مازاد بودجه چکار می‌کند، در قسمت‌های بعدی صحبت می‌کنیم